Niezwykły świat

Czerwień to kolor gniewu i krwi, ale też siły, sukcesu, miłości i... jesieni

Czerwień niejedno ma imię. Szkarłat, karmin, cynober, amarant, karmazyn, bordo, koral, rubinowy, wiśniowy czy makowy. Ale niezależnie od wersji dodaje energii i pobudza do działania. Czerwień to kolor królów, władzy i potęgi. Badania naukowe dowodzą też, że czerwień podnosi ciśnienie krwi, przyspiesza oddech i bicie serca. Ma więc wpływ na zmysły u płci przeciwnej.

Gdy złociste, pomarańczowe i brązowe liście już opadną...

...te czerwone wciąż pozostaną na gałązkach. To ich barwnik uodparnia je na przymrozki. Za kolor tych liści odpowiedzialne są antocyjany. Nie lubią się z chlorofilem – czerwone pojawią się więc dopiero, gdy drzewa przestaną go wytwarzać, bo to on daje liściom kolor zielony. Nie znajdziemy więc czerwono-zielonego liścia, choć żółto- -zielonych jest mnóstwo.

Dlaczego tak się dzieje? Nie wiadomo! Antocyjany produkowane są dopiero późną jesienią, dlatego najbardziej popularna z hipotez mówi, że w ten sposób drzewa chronią komórki liści przed zamarznięciem. Bo liście narażone są na uszkodzenia, gdy woda zamarza w ich komórkach – czerwone pozostają dłużej i są nadal źródłem składników odżywczych.

Czerwień to kolor krwi, walki, wojny, agresji i gniewu

Dlatego komuniści wybrali go na symbol swojej flagi. A jednocześnie jest znakiem energii, sił witalnych, sukcesu, dostojeństwa, bogactwa i miłości. W Chinach i Indiach – szczęścia, powodzenia. To kolor zwycięzców, ale też tych, którzy chcą dodać sobie pewności siebie. Mężczyznom przydaje siły i animuszu (słynne czerwone mundury dawnych wojsk), kobietom – atrakcyjności i seksapilu.

Przez całe wieki był przypisywany prostytutkom (stąd dzielnica czerwonych latarni), dziś najsłynniejsi projektanci mody przekonują, że nie ma koloru bardziej kobiecego. W czerwień ubierają więc największe gwiazdy na występy, na… czerwonym dywanie. Jedno jest pewne: nikogo nie pozostawia obojętnym. Jak wynika z badań, najsilniej pobudza ludzką psychikę.

Czerwień kojarzy się z miłością. Zarówno tą romantyczną, która zalewa nas czerwonymi serduszkami w walentynki, jak i tą dziką, namiętną, pełną pożądania. W Indiach panny młode ubierają się w czerwone sari, symbolizujące ich seksualność. Na czerwono maluje się także przedziałek w ich włosach i podeszwy stóp. Jednak to współczesna kultura Zachodu nadała tej barwie jednoznacznie erotyczny przekaz. Czerwone szminki, po które kobiety przed XX wiekiem nie sięgały, sprawiły, że kolor ten stał się czymś w rodzaju seksualnej deklaracji.

czerwień symbolika — W Indiach panny młode ubierają się w czerwone sari, symbolizujące ich seksualność. Fot. shutterstock

Niektórzy badacze dowodzą, że jest to zaprogramowane ewolucyjnie. Dla niektórych gatunków, na przykład flamingów czy kardynałów, czerwień odgrywa kluczową rolę przy wyborze partnera – im intensywniejsza, tym jest on zdrowszy i bardziej atrakcyjny. U niektórych małp pośladki samic w rui stają się krwistoczerwone, co sygnalizuje dobre cechy reprodukcyjne. Badania naukowe dowodzą też, że czerwień podnosi ciśnienie krwi, przyspiesza oddech i puls oraz pobudza bicie serca. Ma więc wpływ na zmysły u płci przeciwnej.

Mężczyźni uwielbiają czerwień na kobietach

Naukowcy z Uniwersytetu Rochester w Nowym Jorku pokazywali panom zdjęcia tych samych kobiet w różnych sukienkach: czerwonych, czarnych, błękitnych, zielonych i szarych. Niemal wszyscy za najatrakcyjniejsze uznali te w czerwonych. Byli też dla nich dużo hojniejsi.

Czerwień niejedno ma imię. Szkarłat, karmin, cynober, amarant, karmazyn, bordo, koral, rubinowy, wiśniowy czy makowy. Ale niezależnie od wersji dodaje energii i pobudza do działania. Czerwień to kolor królów, władzy i potęgi. Od starożytności ubierali się w nią cesarze, królowie i imperatorzy. W dawnej Rzeczpospolitej arystokracja i bardzo zamożna szlachta. Na tkaniny w takim kolorze mogli sobie bowiem pozwolić tylko ludzie naprawdę majętni.

Od dawien dawna farbowano tkaniny na czerwono

...ponieważ ten barwnik był łatwy do pozyskania, m.in. z hematytu – minerału dość pospolitego. Inny odcień otrzymywano z korzenia marzanny barwierskiej, jeszcze inny, zwany smoczą krwią, był czerwoną żywicą drzew gatunku Dracaena draco. Niestety te niedrogie pigmenty były nietrwałe i szybko blakły na słońcu.

Najtrwalszą i najżywszą czerwień zapewniały bardzo drogie barwniki pochodzenia zwierzęcego: kermes i koszenila. Na jeden gram kermesu potrzeba było 80 samic żuka z rodziny Kermesidae, a owady te sprowadzano z południa Europy. To dlatego farbowane nim tkaniny stały się synonimem luksusu.

Jeszcze więcej kosztowała koszenila, barwnik pozyskiwany z samic owada zwanego czerwcem kaktusowym, występującego w Meksyku, Ameryce Środkowej i Południowej. Do wyprodukowania grama barwnika potrzeba tysięcy owadów. Cywilizacje Ameryki Środkowej i Południowej wykorzystywały koszenilę co najmniej od II tysiąclecia p.n.e. – czerwony był kolorem władzy w imperiach Azteków i Inków. Hiszpanie wywozili z podbitej Ameryki, obok złota i srebra, właśnie koszenilę.

Dziś spotkamy ją w żywności – wszędzie tam, gdzie potrzebny jest czerwony barwnik. Oznaczona jest w składzie jako E120 – kwas karminowy – wciąż pozyskiwany z południowoamerykańskich czerwców kaktusowych. Owady są hodowane na plantacjach lub, jak przed wiekami, zbierane na wolności. Żeby uzyskać kilogram koszenili, życie musi oddać około 155 tys. czerwców kaktusowych. Od 1991 roku znana jest metoda pozyskiwania syntetycznego kwasu karminowego.

Czerwień to kolor zwycięzców

Niemal w każdej sportowej dyscyplinie częściej wygrywają zawodnicy w czerwonych strojach. Uważają oni po prostu siebie oraz innych tak ubranych za silniejszych. Badacze przypuszczają, że to podświadomy efekt kojarzenia tego koloru z agresją i dominacją.

Czerwień to ulubiony kolor sportowych samochodów. Klasyką jest tu ferrari. Enzo Ferrari powiedział kiedyś, że jeśli poprosić dziecko, by namalowało samochód, na pewno będzie on czerwony. Ale kultowa we Włoszech „rosso corsa” – czerwień wyścigowa – powstała dużo wcześniej. W 1907 roku książę Scipione Luigi Borghese wygrał samochodowy wyścig z Pekinu do Paryża, pokonując trzy drużyny francuskie i jedną holenderską.

Jako patriota jechał włoskim samochodem Itala 40-HP, który specjalnie pomalowano mu na ostrą makową czerwień. Gdy po przejechaniu 19 tysięcy kilometrów książę jako pierwszy wjechał do Paryża, rozentuzjazmowani Włosi uznali, że na cześć jego zwycięstwa kolor jego pojazdu będzie odtąd barwą narodową włoskich aut wyścigowych. Ferrari nie miał innego wyjścia, jak pomalować na czerwono swoje bolidy.

Czy czerwień rozprasza?

Kiedy uczestnicy badań dostali testy w czerwonych okładkach, rozwiązywali je gorzej od tych, którzy mieli je w zielonych czy czarnych. Słabsze wyniki mieli również ci, których pytania testowe wydrukowane były czerwoną czcionką. Kolor ten obniżał liczbę punktów w teście IQ. Wniosek? Czerwone ubrania to nie najlepszy wybór na egzaminy.

Czerwone ciekawostki

Czerwień jest ważnym kolorem dla religii Wschodu. W japońskiej religii shintō bramy świątyń tradycyjnie malowane są w odcieniach czerwieni i cynobru. Jest ona też kolorem mostów w japońskich ogrodach świątynnych. Z kolei buddyści uważają, że czerwony był jednym z pięciu kolorów, które wyemanowały z Buddy, gdy osiągnął on oświecenie.

Według tradycji żydowskiej pierwszy człowiek został ulepiony z czerwonej ziemi, o czym świadczyć ma jego imię. „A-dam” to po hebrajsku „czerwony”, a samo „dam” oznacza „krew’”.

Określenie „czerwonoskórzy”, jakie przylgnęło do Indian Ameryki Północnej, na początku nie wiązało się z kolorem ich skóry. Pierwsi biali osadnicy, którzy tak nazwali Indian, mieli na myśli czerwoną farbę, którą malowali oni twarze i ciała. Były to barwy wojenne, a jednocześnie mistyczne: indiańscy wojownicy wierzyli, że czerwień ochroni ich przed działaniem złych duchów.

Czerwony to najpopularniejszy kolor używany na flagach narodowych. Ponad 75 proc. państw (dane z 1999 roku) ma na swoich taki element.

Istnieje wyraźny związek między czerwienią a apetytem. To ten kolor potęguje głód (podobnie działa żółty). Właśnie dlatego wiele restauracji ma w swoim wystroju wnętrz czerwone akcenty.

Malarz Vincent van Gogh słynął z obrazów przesyconych żółcienią, za życia sprzedał tylko jeden – paradoksalnie pełen różnych odcieni czerwieni. Nosił on tytuł „Czerwone winnice w Arles” i przedstawiał scenę pracy przy winobraniu.

W świecie zwierząt kolor czerwony jest często ostrzeżeniem dla potencjalnych drapieżników. Wiele gatunków używa czerwieni, aby zasugerować, że są trujące lub niebezpieczne.

Dużo zwierząt nie widzi czerwonego koloru, m.in. psy i koty, ale także… byki. Byk szarżujący podczas corridy reaguje na faliste ruchy i świst mulety używanej przez matadora. Podobnie by się zachował, gdyby była niebieska.